dinsdag 21 oktober 2008

Dynamisch-wijze woorden ter momentane ondersteuning

Aanmoediging en opmontering
Het universele genie Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) was de mening toegedaan dat je moest beginnen met dagene dat je kunt doen en waarvan je droomt. De moed daartoe bezit, volgens Goethe, zowel genie alsook kracht, alsmede een vorm van betovering. Deze, door de Duitse dichter bij uitstek geverbaliseerde, gedachte kan voor aldegenen, die ook deze moed in zich bergen, een duwtje in de rug zijn om op het juiste moment datgene te initiëren dat tot het gewenste doel kein leiden.
Iris Seidenstricker, een veertigjarige schrijfster die in Wenen woont heeft filosofie en pedagogie gestudeerd en wat ze in deze beide vakgebieden is tegengekomen, heeft ze kunnen gebruiken bij de samenstelling van enkele bundels met Wijze Woorden, waarvan de derde deze maand is verschenen en voor waarlijk een habbekrats (minder dan vijf euro) te koop is.
Al de filosofische elementen, welke in die wijze opbeurende woorden te vinden zijn, die ze voor deze laatste publicatie — Worte, die stärken — heeft geselecteerd, dienen vanzelfsprekend een pedagogische component te bevatten — eigenlijk een vanzelfsprekendheid bij elke vorm van constructieve filosofie — en dat de samenstelster daarin is geslaagd, blijk uit het brede scala waaruit Iris Seidenstricker heeft geput: uitspraken van de antieke Grieken en Romeinen, van kerkvaders en mystici, van politici en dichters, van journalisten en van grootheden uit de wereld der wetenschappen, alsmede wijsheid uit verzamelingen spreuken.
Dat het ter harte nemen van die wijze woorden — welke op dat moment kunnen aanslaan wanner ze dringend benodigd zijn — tot constructief en zelfs creatief omgaan met situaties kan leiden, heeft de geschiedenis bewezen. Dat de lezers en luisteraars daarbij selectief en kritisch dienen te onderscheiden tussen pijnlijke cliché's en eventuele waarheden, die eigenlijk voor zich spreken, maar die net even dienen te worden uitgesproken, ligt voor de hand. Het mooie van deze nieuwe bundel is, dat alle op- en aanmerkingen, aansporingen en vertroostingen alle in de juiste context hun waarde reeds hebben bewezen. Sommige daarvan blijken, vooralsnog, eeuwigheidswaarde te bezitten, zoals die van protagonisten uit de antieke wereld: de Griekse tragedieschrijver Sofokles of de Romeinse keizer Marcus Aurelius, via opvallende figuren uit de middeleeuwen, zoals Franciscus van Assisi, tot en met Abraham Lincoln in het niet al te verre verleden en schrijvers uit de twintigste eeuw, al dan niet nog rondwandelend op het ondermaanse.
Dierenliefhebber Franciscus van Assisi (1181-1226) vond dat je eerst het noodzakelijke moest doen, en daarna datgene wat mogelijk is, en plotseling blijk je in staat te zijn het onmogelijke te realiseren.

Voorbeelden uit de bewuste bundel
Het boek is onderverdeeld in veertien hoofdstukken, die alle een bepaald thema als zwaartepunt hebben, zoals de liefde, vriendschap, geloof, moed, verandering, hartskwesties, de kleine dingen van het leven, etcetera.
Het ligt voor de hand dat diverse van die wijze woorden in meer dan één categorie zouden passen.

Die wichtigste Stunde ist gerade die Gegenwart, der bedeutendste Mensch der, der dir gerade gegenübersizt, das Notwendigste ist stets die Liebe.
Meister Eckhart (ca. 1260-1328)

Bereit sein ist viel; warten können ist mehr. Doch erst den rechten Augenblick nutzen, das ist alles.
Arthur Schitzler (1862-1931)

Nur wer für den Augenblick lebt, lebt für die Zukunft.
Heinrich von Kleist (1777-1811)

Wenn die Zeit kommt, in der man könnte, ist die vorüber, in der man kann
.
Marie von Ebner-Eschenbach (1830-1916)

Mancher große Mann hätte nie an sich geglaubt, wenn ihn nicht gute Freunde entdeckt hätten.
Paul Heyse (1830-1914) — Nobelprijs Literatuur 1910.

Das Glück kommt zu denen, die es erwarten. Nur müssten sie die Tür auch offen halten.
Thomas Mann (1875-1955)

Es ist unmöglich, die Fackel der Wahrheit durchs Gedränge zu tragen, ohne jemanden den Bart zu versengen.
Georg Christoph Lichtenberg
(1742-1799)

Der Traum ist der beste Beweis dafür, dass wir nicht so fest in unserer Haut eingeschlossen sind als es scheint.

Friedrich Hebbel (1813-1863)

Erst im Altwerden sieht man die Seltenheit des Schönen und welches Wunder es eigentlich ist, wenn zwischen den Fabriken und Kanonen auch Blumen blühen und zwischen den Zeitungen und Börsenzetteln noch Dichtungen leben.
Hermann Hesse (1877-1962) — Nobelprijs Literatuur 1946

Am Anfang war die Kraft.
Paula Modersohn-Becker (1876-1907)
__________
Worte die stärken — Weisheiten für den Augenblick
Herausgegeben von Iris Seidenstricker.
144 pag., paperback, Originalausgabe (dtv 34503).
Deutscher Taschenbuch Verlag, München, Oktober 2008.
ISBN 978-3-423-34503-3. Prijs (in de BRD en in Amsterdam
bij Boekhandel Die Weisse Rose) € 4,95.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van de bundel in kwestie.
2. Sofokles; detail van een Grieks standbeeld.
3. Franciscus van Assisi. Oudst bekende afbeelding.
Fresco in het klooster van San Benedetto in Subiaco.
4. Paul Heyse, geschilderd door Adolph von Menzel (1815-1905).
__________
NB: De links die in drie van de auteursnamen voorkomen, geven toegang tot bijdragen — op de Nederlandse cultuursite Tempel der Wijze Woorden — die zijn gewijd aan alleen die schrijfster of auteur in kwestie.


zaterdag 4 oktober 2008

Het afwisselende spel des levens — wijsheden van Friedrich von Schiller


SPRACHE
Warum kann der lebendige Geist
dem Geist nicht erscheinen!
Spricht die Seele, so spricht
ach! schon die Seele nicht mehr.

SPRECHEN UND SCHWEIGEN
Jeden anderen Menschen erkennt man an dem,
was er ausspricht,
Was er weise verschweigt, zeigt mir den Meister des Stils.

WEISHEIT UND KLUGHEIT
Willist du, Freund, die erhabensten Höhn
der Weisheit erfliegen,
Wag es auf die Gefahr, daß dich die Klugheit verlacht.

UNTERSCHIED
Auch in der sittlichen Welt ist ein Adel; gemeine Naturen
Zahlen mit mdem, was sie tun, schöne mit dem was sie sind.

SPRÜCHE DES KONFUZIUS
Dreifach ist der Schritt der Zeit:
Zögernd kommt die Zukunft hergezogen,
Pfeilschnell ist das Jetzt entflogen,
Ewig still steht die Vergangenheit.

MASSE MENSCH
Jeder, sieht man ihn einzeln,
ist leidlich klug und verständig,
Sind sie in corpore, gleich
wird dir ein Dummkopf daraus.

DIE SCHWERE VERBINDUNG
Warum will sich Geschmack und Genie
so selten vereinen?
Jener fürchtet die Kraft,
dieses verachtet den Zaum.

ABERWITZ UND WAHNWITZ
Überspringt sich der Witz, so lachen wir über den Toren,
Gleitet der Genius aus, ist er dem Rasenden gleich.

REZENSION
Sehet, wie artig der Frosch nicht hüpft!
Doch find ich die hintern
Füße um vieles zu lang,
so wie die vordern zu kurz.

DER GROSSE MANN
Der große Mann verachtet nicht!
Der gnädigste von allen Richtern ist
Der Kenner! — Was der große Mann vermißt,
Ersetzt er gern von seinem Überflusse!

WÜRDE UND ANMUT
Die Würde hindert, daß die Liebe
nicht zur Begierde wird. Die Anmut verhütet,
daß die Achtung nicht Furcht wird.

RÜGEN UND BEKENNEN
Man muß einen Fehler mit Anmut rügen
und mit Würde bekennen.

EDLE ENFALT
Und was kein Verstand der Verständigen sieht,
Das übet in Einfalt ein kindlich Gemüt.

BESTIMMUNG
Millionen sorgen dafür,
daß die Gattung bestehe,
Aber durch weinige nur
Pflanzet die Menschheit sich fort.

DIE KUNST ALLEIN
Im Fleiß kann dich die Biene meistern,
In der Geschickichkeit ein Wurm dein Lehrer sein,
Dein Wissen teilest du mit vorgezgnen Geistern,
Die Kunst, o Mensch, hast du allein.

__________
Friedrich Schiler: Des Lebens wechselvolles Spiel — Weisheiten.
Herausgegeben von Johann Prossliner. 144 pag., paperback. dtv-Originalausgabe 2004, 2. Auflage 2005. Deutscher Taschenbuch Verlag, München. ISBN 978-3-423-13271-X. Prijs € 6,— (de prijs geldt
alleen in de BRD en in Amsterdam bij Boekhandel Die Weise Rose).
____________
Afbeeldingen
1. Friedrich von Schiller (1759-1805) in 1794.
2. Voorzijde van de dtv-uitgave met Schillers wijsheden.

woensdag 1 oktober 2008

Overdenkingen van de Chinese mysticus Tsjoeang Tsze

Een volmaakt mens minacht het ware wezen; de goddelijke mens minacht de daad; de ware Wijze minacht de roem.


De volmaakte mens is een spiritueel wezen. Al zou de oceaan geheel worden uitgedroogd door hitte, hij zou geen hitte voelen. Al zou de Melkweg hard bevroren raken, hij zou geen koude voelen. Al zouden de bergen door de bliksem worden gespleten, hij zou niet sidderen.


De ware Wijze houdt geen rekening met God. Hij houdt geen rekening met de mens. Hij houdt geen rekening met een begin. Hij houdt geen rekening met materie. Hij beweegt zich in harmonie met zijn medemensen en hij lijdt niet. Hij accepteert de dingen zoals deze zijn en wordt er niet door overrompel. Hoe zouden wij kunnen worden als hij?


Uitwendige straffen worden toegebracht door metaal en hout. Innerlijke straffen komen voort uit wroeging en angst. Dwazen, die uiterlijke straffen oplopen, worden met hout en metaal bewerkt. Zij, die innerlijke straffen over zichzelf afroepen, worden verteerd door het gisten van hun aandoeningen. Alleen de zuivere en volmaakte mens weet deze te mijden.




Schenk geen aandacht aan de tijd, evenmin aan recht en onrecht, maar begeef je in de sfeer van het oneindige en rust aldaar.


Mensen van de wereld zijn altijd verheugd als anderen zo zijn als zij, maar maken bezwaar als dit niet het geval is.


Het leven van de mens is als een paard op hol. Bij elke bocht verandert het. Wat kan hij anders doen dan de voortgang op zijn beloop te laten.


De mens trekt door dit ondermaanse als een zonnestraal langs een kier: een moment aldaar en even later weer verdwenen.


De mens, de beseft dat hij dwaas is, is geen al te grote dwaas.


Ons leven kent een grens, maar kennis is grenzenloos.


De geboorte is niet het begin, de dood is niet het einde.


De heersers van vroeger schreven al hun successen toe aan hun volk, maar schreven alle mislukkingen aan zichzelf toe.
__________
Afbeelding: Liggende Chinese wijsgeer. Overgenomen van de voorzijde van het omslag van een eerdere verzameling met Overpeinzingen van een Chinees mysticus, voor het eerst verschenen in 1913 bij H.P. ter Braak, Deventer. Met als toevoeging op de voorzijde, rechtsonder: Uit de schatkamer der wijsheid.
(Via internet is de eerste druk nog verkrijgbaar, evenals de tweede uit 1917, bij een andere firma, eveneens te Deventer. Dan schijnt het om een gebonden exemplaar te gaan.)