Verstandige uitspraken van Erasmus van Rotterdam

En zo wil ik alle vorsten die zich christen noemen, ertoe aansporen alle schijnmotieven en valse voorwendsels te laten varen en met alle ernst en toewijding ernaar te streven een einde te maken aan dit schandelijke en permanente drijven naar oorlog, om voortaan vrede en eendracht te doen heersen tussen allen die toch immers zo nauw verbonden zijn.

Ik geloof haast niet onder het gehele mensdom iemand te kunnen vinden, die te aller ure wijs en die niet met enig soort van waanzin behept is.

De ene gek lacht beurtelings om de andere en zij verschaffen elkaar wederkerig genoegen. En ook zal men niet zelden zien, dat de grootste gek lacht om de kleinste.

De waarheid heeft een zekere natuurlijke kracht om te behagen, als er namelijk niets kwetsends bijkomt, maar dit voorrecht hebben de Goden zeker alleen aan de zotten geschonken.

Als iemand een bij uitstek lelijke vrouw heeft, die echter, volgens het oordeel van haar man, wel met Venus kan wedijveren, zou dat niet even goed zijn, alsof zij inderdaad schoon was?

Want wat baat de schoonheid, die uitstekende gave der onsterfelijke Goden, indien de smet der preutschheid daarop kleeft? Wat de jeugd, als men haar door den zuurdesem van aftandse brommerigheid laat bederven?

Misschien zou het beter zijn, de theologen stilzwijgend voorbij te gaan en niet in deze modderpoel te roeren of slapende honden wakker te maken, omdat dit slag mensen bijzonder laatdunkend en prikkelbaar is.

Zo beweren zij bijvoorbeeld, dat het een lichter misdrijf is, duizend mensen van kant te maken dan eenmaal op de dag des Heren een schoen te naaien voor een arme drommel.

Er zijn theologen wier verstand te middelmatig en wier oordeel te bekrompen is, dan dat zij in staat zouden zijn iets van betekenis op te merken over de letterkunde.

En — ieder vindt een spekje voor zijn bekje, of laat ik het liever zo zeggen, hoe onzinniger iets is, des te meer bewonderaars vindt het.

* * * * *
In eerder in deze reeks zijn al enkele bijdragen opgenomen met Wijze Woorden van schrijvers, van wie (een) verzameling(en) is (zijn) opgenomen in de Insel-Bücherei van Insel Verlag — een reeks dunne stevige boekjes met een plat rugje — dat het overigens veelal heeft begeven waar het om de oudere, voornamelijk vooroorlogse uitgaven betreft.
In Nederland zijn ook nog na de oorlog diverse series boekjes verschenen met een uiterlijk dat reminiscenties oproept aan die bewuste reeks van Insel-Verlag. Zo heeft Uitgeverij Bigot & Van Rossum te Amsterdam de Uilenreeks geproduceerd met daarin internationale letteren: veel proza, flink wat minder poëzie, en nog enkele uitgaven met beeldmateriaal. Op dat laatstgenoemde onderdeel zullen we op een van onze zustersites ongetwijfeld bij gelegenheid nog terugkomen.
Een andere serie van dezelfde uitgeverij is de Kristallenreeks, met daarin Wijsheden van heinde en verre. Deeltjes uit deze reeks kom je weinig tegen, en in die welke je in handen krijgt, ontbreekt — geheel in strijd met de traditie — een lijstje achterin van auteurs, zodat je alleen weet welke schrijvers erin voorkomen als je die eenmaal hebt gezien. In ieder geval is er een bundel met Arabische Wijsheid verschenen (nr. 2), een deeltje met aforismen van de Franse filosoof Blaise Pascal (nr. 5) en een deel met wijze woorden van Erasmus (als nummer 3). Enkele van de hierboven opgenomen uitspraken stammen uit die bundel, de rest had ik op een andere wijze bijeen gesprokkeld. Er is echter zoveel zinnigs uit diens pen gevloeid dat het op deze site vast niet bij één keuze uit dat totaal zal blijven. Ergo: verheugt u haastiglijk.

Afbeeldingen
1. Desiderius Erasmus (ca. 1466-1536), geschilderd circa 1523, door Hans Holbein der Jüngere (ca. 1498-1543).
2. Voorzijde van deel 3 in de Kristallenreeks, met aforismen van Erasmus.